Η ιστορία αποκαθίσταται μισό αιώνα μετά

Δεν άντεξαν την αδικία, αντέδρασαν και το πλήρωσαν ακριβά.

Οι Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος δικαιώνονται (κατά κάποιο τρόπο) μετά από 48 ολόκληρα χρόνια για την συμβολική τους παρουσία στην απονομή των μεταλλίων στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1968 στο Μέξικο Σίτι, καθώς προσκλήθηκαν από την Ολυμπιακή επιτροπή των Ηνωμένων Πολιτειών στο δείπνο, που θα παραθέσει, την Τετάρτη, ο πρόεδρος της χώρας, Μπαράκ Ομπάμα, στο Λευκό Οίκο, στην αποστολή της ομάδας στους Ολυμπιακούς αγώνες του Ρίο Ντε Τζανέιρο. Οι δύο εμβληματικοί αθλητές θα περάσουν, για πρώτη φορά, την πόρτα του Λευκού Οίκου, σε μια συμβολική κίνηση αποκατάστασης τους, μετά από τόσα χρόνια από εκείνο το αξέχαστο πρωϊνό στο Μεξικό.

Συγκεκριμένα στις 16 Οκτωβρίου 1968, στο βάθρο των νικητών κι ενώ ανακρουόταν ο εθνικός ύμνος των ΗΠΑ, ο Τόμι Σμιθ, χρυσός Ολυμπιονίκης των 200μ., σήκωνε τη δεξιά μαύρη γαντοφορεμένη γροθιά του χαμηλώνοντας το κεφάλι, όπως έκανε και ο συμπατριώτης του, Τζον Κάρλος, που είχε κατακτήσει το χάλκινο μετάλλιο και σήκωνε κι αυτός την αριστερή γροθιά του, επίσης γαντοφορεμένη, θέλοντας να δείξουν τη συμπαράσταση τους στους «μαύρους πάνθηρες», ένα μεγάλο αφροαμερικανικό (και όχι μόνο) αντισυστημικό κίνημα στις ΗΠΑ, με αντικαπιταλιστικά και αντιρατσιστικά χαρακτηριστικά.

Το κίνημα αυτό ιδρύθηκε στο Όκλαντ της Καλιφόρνιας στις 15 Οκτώβρη του 1966, από τους Μπόμπι Σιλ και Χιούι Νιούτον. Ήταν ένα ριζοσπαστικό κίνημα, αρχικός στόχος του οποίου ήταν η προστασία της αφροαμερικανικής κοινότητας από την αστυνομική βαρβαρότητα και διεκδικούσε την πολιτική κληρονομιά του Μάλκολμ Χ. Στο απόγειο της το 1969, 250.000 άνθρωποι λάμβαναν την εφημερίδα της οργάνωσης, ενώ είχε 10.000 εγγεγραμμένα μέλη. Ο διαβόητος, Τζέι Έντγκαρ Χούβερ, αρχηγός του FBI, είχε χαρακτηρίσει τότε την οργάνωση αυτή, ως τη μεγαλύτερη απειλή εντός των Ηνωμένων Πολιτειών!

Σε εκείνη την πολιτική ατμόσφαιρα, ο Σμιθ θριάμβευσε στον τελικό των 200 μέτρων με χρόνο 19:83, ένα φανταστικό για την εποχή παγκόσμιο ρεκόρ, καθώς ο Αμερικανός σπρίντερ ήταν ο πρώτος που κατέβαινε τα 20 δευτερόλεπτα και κέρδιζε το χρυσό μετάλλιο, αφήνοντας πίσω του τον Αυστραλό Πίτερ Νόρμαν (20:06) και τον συμπατριώτη του Τζον Κάρλος (20:10).

Ο Τόμι Σμιθ ασπαζόταν τις ιδέες των «μαύρων πανθήρων» και από το 1967, όταν κέρδισε δύο μετάλλια στην πανεπιστημιάδα, καθώς ήταν από τότε ενεργός ακτιβιστής του κινήματος των μαύρων. Μετά τον θρίαμβό του στο Μεξικό, σε συνεννόηση με τον Κάρλος, αποφάσισαν να προχωρήσουν σε μια κίνηση διαμαρτυρίας πάνω στο πόντιουμ των νικητών. Να φορέσουν τα μαύρα γάντια. Τα σύμβολα της «μαύρης δύναμης», υψώνοντας ψηλά τις γροθιές τους στον ουρανό του Μεξικού.

Και οι δυο εμφανίστηκαν στην απονομή χωρίς παπούτσια, φορώντας μαύρες κάλτσες θέλοντας να αναδείξουν την φτώχεια των μαύρων. Ο Σμιθ φορούσε ένα μαντήλι-σύμβολο της μαύρης περηφάνιας, ενώ ο Κάρλος είχε ξεκούμπωτο το πάνω μέρος της φόρμας του, τιμώντας όλους τους Αμερικανούς εργάτες και φορώντας ένα κολιέ με χάντρες «αφιερωμένο σε όλους τους νεκρούς, από λιντσάρισμα ή κρέμασμα, για τους οποίους κανείς δεν προσευχήθηκε», όπως είχε πει τότε.

Η ενέργεια τους αυτή προκάλεσε σάλο. Η συντηρητική (από τότε...) Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή τους έδιωξε από το Ολυμπιακό χωριό και οι δυο μαύροι αθλητές επέστρεψαν κακήν κακώς στις ΗΠΑ, ενώ τους αφαιρέθηκαν τα μετάλλια και τους απαγορεύτηκε η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς αγώνες! Η συνέχεια ήταν ακόμη πιο δύσκολη για τους δύο αθλητές. Προσπάθησαν να παραμείνουν στον αθλητισμό μέσα από το αμερικανικό ποδόσφαιρο, αλλά κυνηγήθηκαν από το συντηριτικό κατεστημένο και κατέληξαν προπονητές σε μικρές ομάδες, ενώ οι οικογένειές τους δέχτηκαν, επανειλλημμένα, απειλές για τη ζωή τους.

Η αποκατάστασή τους ξεκίνησε σιγά-σιγά μόλις τη δεκαετία του '90. Με το κίνημα για τα δικαιώματα των αφροαμερικανών και γενικότερα για τα πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ να βρίσκεται σε άνοδο, ακτιβιστές και αφροαμερικανοί τους χαρακτήρισαν (δικαιολογημένα) ως ήρωες. Και η στάση τους έχει έρθει ξανά στο προσκήνιο στις ΗΠΑ τους τελευταίους μήνες, λόγω των δεκάδων περιστατικών (απρoκάλυπτης) αστυνομικής βίας, η οποία έχει προκαλέσει τη δολοφονία αρκετών αφροαμερικανών πολιτών. Ίσως γι’ αυτό ο Λευκός Οίκος αποφάσισε να τους τιμήσει τώρα, μετά από τόσα χρόνια, με την πρόσκληση τους στο δείπνο για την Ολυμπιακή Επιτροπή της χώρας...

Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος σήμερα

Πηγή: ΑΠΕ